Hajm — bu biror narsaning ichki qismida joylashgan fazo miqdori yoki sig‘imi.

Biz hajmni turli birliklar bilan o‘lchaymiz: litrlar , kub santimetr , kub metr .

Keling, ularning har biri bilan yaqindan tanishib chiqamiz.

Kub santimetr $\mathbf{\left(}{\mathbf{cm}}^{\mathbf{3}}\mathbf{\right)}$— bu har tomoni $1$ santimetr bo‘lgan kubning hajmi. U suyuqliklar va qattiq jismlarning hajmini o‘lchash uchun ishlatiladi.

Masalan: Bir kichik kubik shakar taxminan $1{\mathrm{cm}}^3$ bo‘lishi mumkin.

Kub detsimetr $\mathbf{\left(}{\mathbf{dm}}^{\mathbf{3}}\mathbf{\right)}$— bu kattaroq hajm o‘lchov birliklaridan biri. Kub detsimetrni ${\mathbf{dm}}^{\mathbf{3}}$ ko`rinishida belgilashimiz mumkin.

Ba`zan ${\mathbf{dm}}^{\mathbf{3}}$ o`rniga $\mathbf{litr}\mathbf{\left(}\mathbf{l}\mathbf{\right)}$ ni ham ishlatishimiz mumkin.

Masalan: Bir shisha sharbat taxminan $1$ litr bo‘lishi mumkin.

Kub metr $\mathbf{\left(}{\mathbf{m}}^{\mathbf{3}}\mathbf{\right)}$— bu har tomoni $1$ metr bo‘lgan kubning hajmi. U katta hajmdagi narsalarni o‘lchash uchun ishlatiladi.

Masalan: Bir xonaning hajmi taxminan $50{\mathrm{m}}^3$ bo‘lishi mumkin.

Endi esa hajm o`lchov birliklari ustida amallarni ko`rib chiqamiz.

1. Agar hajm o`lchov birliklari bir xil bo'lsa, qo'shish va ayirish ammallari to'g'ridan-to'g'ri bajariladi. Bunda o`lchov birligi o`zgarmaydi.

2. Hajm birliklarini songa ko'paytirish va bo'lishda birliklar o'zgarishsiz qoladi.

Hajm o'lchov birliklari orasida quyidagi bog'lanishlar mavjud.

Bu mavzuni bilish orqali biz:

• Hayotda kundalik foydalanadigan narsalarning hajmini o‘lchashni o‘rganamiz.
• Suv, sharbat yoki boshqa suyuqliklarni o‘lchashda hajm birliklarini to‘g‘ri qo‘llashni o‘rganamiz.

"Hajm va massa – bu jismlarning asosiy xususiyatlari bo‘lib, ular harakat va kuch bilan chambarchas bog‘liq."

Isaak Nyuton