Testbor

$Uzunlik o^{'} lchov birliklari$

Uzunlik – bu narsalarning qancha uzun yoki qisqa ekanini ko‘rsatadigan o‘lchovdir.

Uzunlikni o‘lchash uchun asosan $millimetr (mm), santimetr (cm)$ , $detsimetr (dm)$ va $metr (m)$ kabi birliklardan foydalanamiz.

Keling, o`lchov birliklarining har biriga alohida to`xtalib o`tamiz.

1. Millimetr eng kichik uzunlik o'lchovi birliklaridan biri. U qisqacha "mm" deb yoziladi.

Chizg`ichda qo`shni raqamlar orasidagi masofa $10$ millimetrni anglatadi.

geogebra

1. Santimetr uzunlik o'lchovi birliklaridan biri. U qisqacha "cm" deb yoziladi.

Chizg'ichda raqamlar orasidagi masofa $1$ santimetrni anglatadi.

2. Detsimetr uzunlik o'lchovi birliklaridan biri. U qisqacha "dm" deb yoziladi.

$1$ detsimetr $-$ bu $10$ santimetrga teng.

1 dm = 10 cm

3. Metr uzunlik o'lchovi birliklaridan biri. U qisqacha "m" deb yoziladi.

1) $1$ metr $-$ bu $100$ santimetrga teng.

$1 m = 100 cm$

2) $1$ metr $-$ bu $10$ detsimetrga teng.

$1 m = 10 dm$

Narsalarni o'lchashda chizg'ichdan foydalanamiz.

1) Ruchkaning uchini chizg'ichning $0$ raqamiga to'g'rilaymiz.

2) Ruchkaning boshini chizg'ichning qaysi raqamiga to'g'ri kelishini aniqlaymiz.

Ruchkaning boshi $8$ raqamiga to'g'ri kelganligi uchun ruchkaning uzunligi $8 cm$ bo'ladi.

Quyidagi chizg`ichda $1 metr,$ $1 detsimetr$ va $1 santimetr$ o`lchov birliklari tasvirlangan.

Uzunlik o'lchov birliklari o'rtasida quyidagi bog'lanishlar mavjud.

$1 detsimetr = 10 santimetr$

$1 metr = 10 detsimetr$

$1 metr = 100 santimetr$

Uzunliklarni ustun shaklida qo'shish uchun metrning ostiga metrni, detsimetrning ostiga detsimetrni va santimetrning ostiga santimetr yoziladi.

Santimetrlarni qo'shamiz.

Detsimetrlarni qo'shamiz.

Metrlarni qo'shamiz.

$\begin{matrix} 3 & m & 4 & dm & 6 & cm \end{matrix} + \begin{matrix} 2 & m & 3 & dm & 2 & cm \end{matrix} \begin{matrix} 8 & cm \end{matrix}$

$6 + 2 = 8$

$\begin{matrix} 3 & m & 4 & dm & 6 & cm \end{matrix} + \begin{matrix} 2 & m & 3 & dm & 2 & cm \end{matrix} \begin{matrix} 7 & dm & 8 & cm \end{matrix}$

$4 + 3 = 7$

$\begin{matrix} 3 & m & 4 & dm & 6 & cm \end{matrix} + \begin{matrix} 2 & m & 3 & dm & 2 & cm \end{matrix} \begin{matrix} 5 & m & 7 & dm & 8 & cm \end{matrix}$

$3 + 2 = 5$

Uzunliklarni ustun shaklida ayirish uchun metrning ostiga metrni, detsimetrning ostiga detsimetrni va santimetrning ostiga santimetr yoziladi.

Santimetrlarni ayiramiz

Detsimetrlarni ayiramiz

Metrlarni ayiramiz

$\begin{matrix} 5 & m & 9 & d m & 7 & c m \end{matrix} - \begin{matrix} 2 & m & 3 & d m & 4 & c m \end{matrix} \begin{matrix} 3 & c m \end{matrix}$

$7 - 4 = 3$

$\begin{matrix} 5 & m & 9 & d m & 7 & c m \end{matrix} - \begin{matrix} 2 & m & 3 & d m & 4 & c m \end{matrix} \begin{matrix} 6 & d m & 3 & c m \end{matrix}$

$9 - 3 = 6$

$\begin{matrix} 5 & m & 9 & d m & 7 & c m \end{matrix} - \begin{matrix} 2 & m & 3 & d m & 4 & c m \end{matrix} \begin{matrix} 3 & m & 6 & d m & 3 & c m \end{matrix}$

$5 - 2 = 3$

Bu mavzuni bilish orqali biz:

Hayotda kundalik foydalanadigan narsalarning uzunligini o‘lchashni o‘rganamiz.
Do‘konda savdo qilganda, mebellar o‘lchashda yoki yo‘l masofasini hisoblashda uzunlik birliklarini to‘g‘ri qo‘llashni o‘rganamiz.
Matematik masalalarni tez va aniq yechishni o‘rganamiz.

"Har qanday masofa va uzunlik aniq hisob-kitob bilan o‘lchanishi kerak. Chunki matematika hayotning har jabhasida muhim o‘rin tutadi."

Al-Xorazmiy