Ma’lumotlar qatori — bu biror narsa haqidagi sonlar yoki qiymatlar to‘plami.

Ma’lumotlar qatori turli ko‘rinishda berilishi mumkin: raqamlar, so‘zlar yoki grafiklar orqali.

Ma’lumotlar qatorining quyidagi asosiy xossalari bor:

• Moda
• Mediana
• O`zgarish oralig`i
• O`rta arifmetik qiymat

Keling, birgalikda ularning har biri bilan tanishib chiqamiz.

Moda — bu ma’lumotlar qatorida eng ko‘p takrorlanadigan son.

Agar bir nechta son bir xil marta takrorlansa, ularning hammasi moda hisoblanadi.

Masalan, quyidagi jadvalda avtomobillarning $100\mathrm{km}$ masofaga o'rtacha necha litr yoqilg'i sarflashi keltirilgan.

Berilgan jadvaldan foydalanib, ma'lumotlar qatorining modasini topamiz.

Jadvalda berilgan ma'lumotlar qatoridagi sonlar quyidagilar: $8;8;7;6;9$

$8$ soni ikki marta takrorlanganligi uchun ma'lumotlar qatorining modasi bo'ladi.

O‘zgarish oralig‘i — bu ma’lumotlar qatoridagi eng katta va eng kichik sonlar orasidagi farq.

Masalan, quyidagi jadvalda futbol yulduzi $\mathrm{Kilian}\mathrm{Mbappening}$ oxirgi beshta mavsumida urgan gollari soni berilgan.

Jadvaldagi ma'lumotlardan foydalanib, ma'lumot qatorining o'zgarish oralig'ini topamiz.

Demak, berilgan ma`lumotlar qatorining o`zgarish oralig`i $\mathbf{12}$ ga teng ekan.

O‘rta arifmetik — bu ma’lumotlar qatoridagi barcha sonlarning yig‘indisini sonlar soniga bo‘lish natijasi.

Formulasi:  ${\mathbf{O}}^{\mathbf{\text{'}}}\mathbf{rta}\mathbf{arifmetik}\mathbf{qiymat}\mathbf{=}\frac{\mathbf{sonlar}{\mathbf{yig}}^{\mathbf{\text{'}}}\mathbf{indisi}}{\mathbf{sonlar}\mathbf{soni}}$

Masalan, $6$, $7$, $8$ sonlarining o'rta arifmetigini topamiz.

1. Sonlarning yig'indisi: $6+7+8=21$

2. Sonlarning yig'indisini ularning soni $3$ ga bo'lamiz.

$21:3=7$

Demak, sonlarning o'rta arifmetigi $7$ ga teng.

Mediana — bu ma’lumotlar qatorini o‘sish tartibida joylashtirganda o‘rtada turgan son.

Masalan, quyidagi jadvalda uy hayvonlarining tahminiy og'irliklari berilgan.

Eslatma!!!

Agar sonlar soni juft bo‘lsa, mediana o‘rtadagi ikki sonning o‘rta arifmetigi bo‘ladi.

Bugun biz ma’lumotlar qatorining modasi , medianasi , o‘zgarish oralig‘i va o‘rta arifmetigi haqida o‘rganib chiqdik. Sizlar bilan birgalikda quyidagi muhim bilimlarni muvaffaqiyatli egalladik:

1. Moda — bu ma’lumotlar qatorida eng ko‘p takrorlanadigan son.
2. Mediana — bu ma’lumotlar qatorini o‘sish tartibida joylashtirganda o‘rtada turgan son.
3. O‘zgarish oralig‘i — bu eng katta va eng kichik sonlar orasidagi farq.
4. O‘rta arifmetik — bu sonlar yig‘indisini sonlar soniga bo‘lish natijasi.

Endi sizlar ma’lumotlar qatorini tahlil qilishni osongina bajara olasiz. Bu sizga hayotda ham, o‘qishda ham katta yordam beradi.

Ma’lumotlarsiz tushuncha yo‘q, lekin tushunchalarsiz ma’lumot ham yo‘q.

John Tukey