Jadval — bu ma’lumotlarni tartib bilan joylashtirish uchun ishlatiladigan bir turdagi ko‘rinish.

Jadvalda ma’lumotlar qatorlar (gorizontal) va ustunlar (vertikal) shaklida joylashadi.

Masalan:

Bu yerda:

• Ism , Yosh , Sinf — ustunlar nomi.
• Har bir qatorda biror odam haqidagi ma’lumotlar berilgan.

Jadvalning afzalliklari:

• Tartibli : Ma’lumotlar tartiblangan holda joylashadi.
• Oson tushunish : Jadvaldan kerakli ma’lumotni tez topish mumkin.
• Qisqa vaqt ichida tahlil qilish : Jadval orqali ma’lumotlarni solishtirish oson bo‘ladi.

Masalan:

Agar sinfdagi o‘quvchilarning ismi, yoshi va bahosi jadvalga kiritilgan bo‘lsa, kim eng yosh, kim eng katta yoki kimning bahosi yuqori ekanligini tez aniqlash mumkin.

Jadvallar turli shakllarda bo‘lishi mumkin. Eng ko‘p ishlatiladigan turlar quyidagilar:

1. Oddiy jadval : Faqat bir xil turdagi ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi.

2. Murakkab jadval : Bir nechta turdagi ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi.

Jadval tuzish uchun quyidagi bosqichlarni amalga oshiramiz:

1. Maqsadni aniqlash : Nima uchun jadval tuzilayotganini bilish kerak.

• Masalan: Sinfdagi o‘quvchilarning baholarini solishtirish uchun.

2. Ustunlar va qatorlarni belgilash : Qaysi ma’lumotlar kerakligini aniqlash.

• Masalan: Ism, yosh, sinf, baho.

3. Ma’lumotlarni to‘plash : Kerakli ma’lumotlarni yozib olish.

• Masalan: Har bir o‘quvchi haqidagi malumotlarni yozib chiqish.

4. Jadvalni to‘ldirish : Ma’lumotlarni tartib bilan jadvalga joylashtirish.

Endi esa o`rgangan bilimlarimizni quyidagi masalani yechish orqali mustahkamlaymiz.

Masala: $\mathrm{Akrom}$ bir kunda $20$ bet, $\mathrm{Islom}$ bir kunda $35$ bet, $\mathrm{Sarvar}$ esa bir kunda $40$ bet kitob o'qiydi. Ularning har biri o'qiydigan kitobning betlari sonini quyidagi jadvalga kiriting.

$\mathrm{Akmal}$ bir kunda $20$ bet, $\mathrm{Islom}$ bir kunda $35$ bet, $\mathrm{Sarvar}$ esa bir kunda $40$ bet kitob o'qiydi.

Jadvalga ular bir kunda o'qigan kitob betlarining sonini kiritamiz.

Bugun biz jadvallar va jadval tuzishni o‘rganib chiqdik. Sizlar bilan birgalikda quyidagi muhim bilimlarni muvaffaqiyatli egalladik:

1. Jadval — bu ma’lumotlarni tartib bilan joylashtirish uchun ishlatiladigan vosita.
2. Jadval turlari : Oddiy jadval va murakkab jadval.
3. Jadval tuzish bosqichlari : Maqsadni aniqlash, ustunlar va qatorlarni belgilash, ma’lumotlarni to‘plash va jadvalni to‘ldirish.
4. Hayotiy masalalarda jadvallardan foydalanish : Ular yordamida ma’lumotlarni tahlil qilish va solishtirish oson bo‘ladi.

Endi sizlar jadvallarni o‘zingiz mustaqil ravishda tuzib, ularga oid masalalarni yecha olasiz. Bu sizga hayotda ham, o‘qishda ham katta yordam beradi.

Jadval va grafikalar – bu murakkab ma’lumotlarni tushunarli qilishning eng yaxshi vositalaridan biridir.

Edvard Tufte